Baza Danych Obiektów Topograficznych (BDOT10k) to wektorowa baza danych zawierająca lokalizację przestrzenną obiektów topograficznych wraz z ich podstawową charakterystyką opisową. Treść i szczegółowość bazy BDOT10k odpowiada w ogólności tradycyjnej mapie topograficznej w skali 1:10 000, a fragment przykładowej wizualizacji treści bazy danych BDOT10k przedstawiony został na rys. 1.
Zakres tematyczny Bazy Danych Obiektów Topograficznych obejmuje informacje o następującej tematyce:
1) sieć wodna (SW),
2) sieć komunikacyjna (SK),
3) sieć uzbrojenia terenu (SU),
4) pokrycie terenu (PT),
5) budynki, budowle i urządzenia (BU),
6) kompleksy użytkowania terenu (KU),
7) jednostki podziału terytorialnego (AD),
8) tereny chronione (TC),
9) obiekty inne (OI),
10) rzeźba terenu (RT).
Szczegółowy zakres informacji gromadzonych w BDOT10k, organizację, tryb i standardy techniczne tworzenia, aktualizacji, weryfikacji i udostępniania danych określa Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 27 lipca 2021 r. w sprawie bazy danych obiektów topograficznych oraz bazy danych obiektów ogólnogeograficznych, a także standardowych opracowań kartograficznych.
Aktualnie, w bazie BDOT10k znajduje się ok. 60 milionów obiektów. Wprowadzone od 31 lipca 2020 r. uwolnienie danych BDOT10k powoduje, że dzisiaj każdy może w łatwy sposób wykorzystywać te dane do dowolnych celów. Doskonałym narzędziem do wizualizacji i analizy danych BDOT10k jest darmowe oprogramowanie QGIS. Ze względu na szeroki zakres tematyczny danych BDOT10k, najlepiej do ich importu i prezentacji wykorzystać wtyczkę BDOT_10k_GML_SHP udostępnioną przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii, dzięki której uzyskujemy obraz prezentacji danych zbliżony do tradycyjnej mapy topograficznej w skali 1:10 000, jak przedstawiono to na rys. 2.
Dzięki powiązaniu danych BDOT10k z innymi udostępnionymi danymi lub usługami np. z numerycznym modelem terenu, istnieją poszerzone możliwości wizualizacji i analizy danych, co przykładowo zaprezentowano na rys. 3.
Oprócz operacji wykonywanych np. w QGIS bezpośrednio na pobranych danych BDOT10k, bardzo przydatnym narzędziem jest dedykowany portal mapowy dostępny pod adresem https://bdot10k.geoportal.gov.pl. Portal ten w łatwy i przystępny sposób udostępnia do wizualizacji i analiz bazę BDOT10k z całej Polski. Widok ekranu po uruchomieniu portalu przedstawiony został na rys. 4.
Drzewko warstw portalu podzielone jest na dwie grupy warstw, z których pierwsza Warstwy bazy BDOT10k jest bezpośrednim zobrazowaniem bazy danych BDOT10k, a druga grupa oznaczona jako Warstwy podkładowe, to warstwy oparte na dostępnych usługach prezentacji danych WMS i WMTS. Sterowanie widocznością warstw dotyczących BDOT10k, oprócz możliwości włączenia pozycji w drzewku warstw, odbywa się także w sposób uproszczony przez widoczne na górze ekranu 9 dużych ikon (rys. 5).
Portal oferuje możliwość wykonania różnorodnych zapytań dotyczących charakterystyki obiektów BDOT10k jak i ich wzajemnych relacji. Zadanie nie jest skomplikowane i wymaga od użytkownika jedynie utworzeniu prostych warunków selekcji (rys. 6 i 7).
Na rys. 7 zdefiniowano warunki selekcji, które dają możliwość selekcji budynków hoteli położonych w Lublinie o powierzchni z przedziału 400-600 m2. Mając zdefiniowanie warunki selekcji należy wykonać zapytanie, a po chwili pojawi się wynik analizy, co zilustrowano na rys. 8.
Z wyniku selekcji możemy przejść do widoku dowolnego z wybranych obiektów korzystając z dostępnych funkcjonalności na liście obiektów.
Dostępność usług przeglądania BDOT10k
Dane BDOT10k można przeglądać z wykorzystaniem usług WMS i WMTS, które standardowo podłączone są w serwisie www.geoportal.gov.pl, ale także możemy je podłączyć w dowolnym oprogramowaniu, które potrafi takie standardy wykorzystywać. Kluczowymi usługami w tym zakresie są usługi:
- https://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/WMTS/guest/wmts/BDOT10k
- https://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/pub/guest/kompozycja_BDOT10k_WMS/MapServer/WMSServer
Informacje o wszystkich usługach związanych z BDOT10k, które są zarządzane przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii można znaleźć w menu głównym serwisu www.geoportal.gov.pl w pozycji „Usługi/Usługi przeglądania WMS i WMTS” (rys. 9).
Wykorzystanie usługi przeglądania WMTS dla BDOT10k w oprogramowaniu QGIS przedstawiono na rys. 10.
Usługa WMTS powinna wyświetlać dane BDOT10k od skali 1:50 000 w kierunku skal większych, aż do skali 1:1000. Przy skalach mniejszych dane nie będą wyświetlane, ponieważ nie ma dla nich wygenerowanych kafelków. Można wtedy skorzystać z usługi WMS, https://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/pub/guest/kompozycja_BDOT10k_WMS/MapServer/WMSServer (rys. 11).
Oprócz usług przedstawionych powyżej można także wykorzystywać usługę WMTS dostępną pod adresem http://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/WMTS/guest/wmts/G2_MOBILE_500. Usługa ta jest specjalną kompozycją BDOT10k oraz BDOO, która w atrakcyjny wizualnie sposób prezentuje podstawowe dane przestrzenne dla obszaru całej Polski i doskonale nadaje się do wykorzystania, jako mapa podkładowa dla różnych opracowań specjalistycznych. Przedstawioną powyżej usługę najlepiej łączyć z usługą WMS z danymi adresowymi dostępnymi pod adresem: https://integracja.gugik.gov.pl/cgi-bin/KrajowaIntegracjaNumeracjiAdresowej co daje obraz sytuacji terenowej uzupełnionej adresami i nazwami ulic (rys. 12).
Dostępność danych BDOT10k do pobrania
Baza BDOT10k jest dostępna bezpłatnie i możliwa do dowolnego wykorzystania. Pobieranie danych jest możliwe z serwisu www.geoportal.gov.pl, w którym w sekcji „Dane do pobrania” widoczna jest grupa warstwa „Topografia„, a tam z kolei warstwa „Baza danych obiektów topograficznych„. Po włączeniu wymienionej warstwy po kliknięciu w dowolnym obszarze Polski, będą dostępne do pobrania, właściwe dla miejsca kliknięcia, dane dla powiatu, województwa lub całej Polski (rys. 13).
Pobieranie danych BDOT10k w serwisie www.geoportal.gov.pl realizowane jest przez usługę WMS: https://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/PZGIK/BDOT/WMS/PobieranieBDOT10k, a konkretnie przez jej funkcję GetFeatureInfo, która w miejscu kliknięcia, jako atrybut udostępnia link do pobrania odpowiedniego pliku danych BDOT10k, tzn. odpowiednią paczkę powiatową, wojewódzką i krajową. Podłączając przedstawioną usługę do programu QGIS lub innego możemy także w tych programach dokonywać bezpośredniego pobierania wybranych dla powiatu, województwa lub kraju danych BDOT10k (rys. 14).
