Dane pomiarowe LIDAR (ang. Light Detection and Ranging) z lotniczego skanowania laserowego ALS (ang. Airborne Laser Scanning – lotniczy skaning laserowy) stanowią reprezentację terenu w postaci chmury punktów pomiarowych o określonych współrzędnych XYZ. Pliki zapisane są w formacie LAS i oprócz współrzędnych punktów, zawierają m.in. informacje o klasie danego punktu oraz o intensywności odbicia sygnału. Punkty mogą również posiadać przypisane wartości RGB (odpowiadające barwom niebieskiej, zielonej i czerwonej) , pozyskane ze zdjęć lotniczych. W plikach LAS wyróżnia się następujące klasy punktów:
| 0 | – | punkty przetwarzane, ale niesklasyfikowane, |
| 2 | – | punkty leżące na gruncie, |
| 3 | punkty reprezentujące niską roślinność, tj. w zakresie 0-0.40 m, | |
| 4 | punkty reprezentujące średnią roślinność, tj. w zakresie 0.40-2.00 m, | |
| 5 | punkty reprezentujące wysoką roślinność, tj. w zakresie powyżej 2.00 m, | |
| 6 | punkty reprezentujące budynki, budowle oraz obiekty inżynierskie, | |
| 7 | – | szum, |
| 8 | – | punkty reprezentujące obszary wód, |
| 12 | – | punkty z obszarów wielokrotnego pokrycia. |
Ponieważ pliki LAS mają dużą objętość, obecnie praktycznie zawsze stosuje się ich skompresowaną wersję LAZ, która jest znacznie wygodniejsza, a przy tym nie traci się żadnych danych z oryginalnego pliku.
Dobrym narzędziem do pracy z plikami LAS jest narzędzie LiMON Viewer, w którym możemy oglądać chmury punktów oraz wykonywać podstawowe analizy. Darmowym oprogramowaniem do wizualizacji chmury punktów oraz modeli terenu jest również CloudCompare oraz Fugro Viewer.
Dane pomiarowe LIDAR służą m.in. do tworzenia i aktualizacji NMT i NMPT, ale także samodzielnie stanowią przydatny materiał analityczny. W Polsce mamy pokrycie całego kraju danymi ALS o zróżnicowanej gęstości punktów od 4 pkt/m2 nawet do 20 pkt/m2 (w przypadku miast).
Aby ułatwić użytkownikom korzystanie z danych pomiarowych LIDAR w serwisie www.geoportal.gov.pl udostępnione zostało także narzędzie służące do przeglądania i prostych analiz (np. pomiary, przekroje) danych pochodzących ze skaningu laserowego. Aby skorzystać z narzędzia należy przybliżyć mapę do obszaru zainteresowania, a następnie kliknąć na mapie prawym przyciskiem myszy i wybrać z menu kontekstowego funkcję ,,Widok chmury punktów”. Narzędzie wczyta i wyświetli dane odpowiadające właściwemu arkuszowi danych LAS dla klikniętego miejsca, jak na rys. 2.
Jeśli te funkcjonalności będą niewystarczające, to należy pobrać źródłowe dane pomiarowe LIDAR i użyć odpowiedniego oprogramowania do ich przetwarzania.
Usługi pobierania plików LAS
Dane pomiarowe LIDAR w postaci plików LAS (LAZ) są dostępne bezpłatnie i możliwe do dowolnego wykorzystania. Pobieranie danych jest możliwe z serwisu www.geoportal.gov.pl, w którym w sekcji „Dane do pobrania” widoczna jest grupa warstwa „Dane pomiarowe NMT„, a tam z kolei dwie warstwy „Dane pom NMT-PL-KRON86-NH” oraz druga „Dane pom. NMT-PL-EVRF2007-NH„.
Po włączeniu jednej w wymienionych warstw i przybliżeniu się do miejsca zainteresowania widoczne będą prostokąty obrazujące sekcje z plikami LAZ. Wtedy należy kliknąć w obszarze zainteresowania i na ekranie pojawi się możliwość pobrania odpowiedniego pliku LAZ, co zilustrowano na rys. 5.
W rezultacie opisanych działań plik LAZ zostanie pobrany na komputer użytkownika i w zależności od decyzji użytkownika wyświetlony w domyślnej aplikacji, co przedstawiono na rys. 6.
Pobieranie danych pomiarowych LIDAR w serwisie www.geoportal.gov.pl realizowane jest przez usługi WMS w zależności od układu wysokościowego:
- https://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/PZGIK/DanePomNMT/WMS/SkorowidzeWUkladzieKRON86
- https://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/PZGIK/DanePomNMT/WMS/SkorowidzeWUkladzieEVRF2007
a konkretnie przez ich funkcję GetFeatureInfo, która w miejscu kliknięcia, jako atrybut udostępnia link do pobrania odpowiedniego pliku LAZ. Podłączając przedstawione usługi do programu QGIS lub innego możemy także w tych programach dokonywać bezpośredniego pobierania plików LAZ (rys. 7).
Dla danych pomiarowych LIDAR dostępna jest również usługa WFS prezentująca skorowidze danych dostępne w Państwowym Zasobie Geodezyjnym i Kartograficznym, w podziale na dwa układy wysokościowe:
- Pierwsza z usług prezentuje dane pomiarowe LIDAR w podziale na poszczególne lata (od 2011 do 2019) w układzie wysokościowym PL-KRON86-NH
- Druga z usług prezentuje dane pomiarowe LIDAR w podziale na poszczególne lata (od 2018 do 2020) w układzie wysokościowym PL-EVRF2007-NH
Aby pobrać skorowidze danych pomiarowych LIDAR można skorzystać z dowolnego oprogramowania z funkcją klienta WFS, np. QGIS. Mając arkusze widoczne w skorowidzu można w łatwy sposób pobrać treść poszczególnych arkuszy danych pomiarowych LIDAR. Realizujemy to korzystając z narzędzia „Informacja o obiekcie”, które po kliknięciu w dany arkusz wyświetli jego metadane, a w szczególności „Link do pobrania”, za pomocą którego można pobrać dane pomiarowe LIDAR.
Możliwość pobrania skorowidzy z wykorzystaniem usługi WFS jest również realizowana wprost w serwisie www.geoportal.gov.pl za pomocą narzędzia – „Pobierz dane z usługi WFS”. Dostęp do funkcjonalności znajduje się na pasku narzędzi umieszczonym w lewej części interfejsu użytkownika aplikacji mapowej, jak przedstawiono to na poniższej ilustracji.
