Państwowy rejestr podstawowych osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych (PRPOG) zawiera informacje, dane (w tym także archiwalne) oraz zbiory obserwacji i opracowania wyników obserwacji, dotyczące punktów podstawowej osnowy geodezyjnej, grawimetrycznej i magnetycznej dla obszaru całego kraju. W bazie danych gromadzi się dane dotyczące punktów odpowiednich osnów oraz zbiory obserwacji wykonanych w celu wyznaczenia wartości charakterystycznych dla tych punktów wraz z wynikami ich opracowania. Ponadto, w bazie danych przechowywane są opisy topograficzne oraz zdjęcia punktów wykonane w czasie ostatnich prac geodezyjnych.
Aktualizacja danych odbywa się na podstawie geodezyjnej dokumentacji technicznej sporządzonej w związku z zakładaniem lub utrzymywaniem podstawowych osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych oraz na podstawie informacji o stanie znaku geodezyjnego, grawimetrycznego lub magnetycznego sprawdzonej przez właściwy organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej.
Podstawę prawną tworzenia, aktualizacji, udostępniania danych oraz zakresu informacji gromadzonych w bazie danych stanowi rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 6 lipca 2021 r. w sprawie osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 1341).
Punkty osnów widoczne są w serwisie www.geoportal.gov.pl, w zakresie wybranym przez użytkownika (rys. 1).
Dostępność usług przeglądania osnów
Dane dotyczące osnów można przeglądać za pomocą usług WMS, które standardowo podłączone są w serwisie www.geoportal.gov.pl, ale także możemy je podłączyć w dowolnym oprogramowaniu, które potrafi taki standard wykorzystywać. Usługi dostępne są pod odpowiednimi dla każdego rodzaju osnowy adresami:
https://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/PZGIK/PodstawowaOsnowaGeodezyjnaPozioma
https://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/PZGIK/PodstawowaOsnowaGeodezyjnaWysokosciowa
http://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/PZGIK/OsnowaGrawimetryczna
http://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/PZGIK/OsnowaMagnetyczna
Informacje o wszystkich usługach związanych z osnowami, które są zarządzane przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii można znaleźć w menu głównym serwisu www.geoportal.gov.pl w pozycji „Usługi/Usługi przeglądania WMS i WMTS” (rys. 2).
Przykładowe wykorzystanie usług przeglądania dotyczących osnów w oprogramowaniu QGIS ilustruje rys. 3.
Dostępność danych osnów do pobrania
Dane osnów są dostępne bezpłatnie i do dowolnego wykorzystania. Pobieranie danych jest możliwe z serwisu www.geoportal.gov.pl, w którym w sekcji „Dane do pobrania”, w folderze „Osnowa geodezyjna” widoczna jest warstwa „Podstawowa osnowa geodezyjna„. Po włączeniu wymienionej warstwy i po kliknięciu w dowolnym obszarze Polski będą dostępne do pobrania paczki danych dotyczących podstawowej osnowy geodezyjnej poziomej i wysokościowej, właściwe dla powiatu obejmującego miejsce kliknięcia, zawierające wykazy współrzędnych, wykazy linii niwelacyjnych oraz opisy topograficzne punktów (rys. 4).
Pobieranie paczek danych osnów w serwisie www.geoportal.gov.pl realizowane jest przez usługę WMS: https://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/PodstawowaOsnowaGeodezyjna, a konkretnie przez funkcję GetFeatureInfo, za pomocą której udostępniana jest do pobrania paczka powiatowa, odpowiednia dla miejsca kliknięcia. Podłączając przedstawioną usługę do programów obsługujących standard WMS (np. QGIS) możemy także bezpośrednio w tych programach dokonywać pobierania danych osnów (rys. 5).
Dane osnów dostępne są także w usługach WFS (Web Feature Service), służących do pobierania danych w postaci wektorowej, na podstawie kryteriów zdefiniowanych przez użytkownika, a formatem służącym do przekazywania danych jest GML. Usługi dostępne są pod odpowiednimi dla każdego rodzaju osnowy adresami:
https://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/PZGIK/PodstawowaOsnowaGeodezyjnaPozioma
https://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/PZGIK/PodstawowaOsnowaGeodezyjnaWysokosciowa
http://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/PZGIK/OsnowaGrawimetryczna
http://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/PZGIK/OsnowaMagnetyczna
Na rysunku 6 przedstawiono, w jaki sposób zdefiniować w QGIS źródło danych z wymienionych usług WFS, aby w dowolnej chwili móc wygodnie dodawać dane z tych usług, jako warstwy w dowolnym projekcie QGIS.
W wyniku działań przedstawionych na rys. 6 zostanie zdefiniowane źródło danych osnów bazujące na usłudze WFS, które będzie oferowało do wykorzystania dane z bazy PRPOG. Z przedstawionych danych możemy utworzyć warstwę tematyczna w QGIS przeciągając wybrane dane do legendy projektu.
Podłączone przez usługę WFS dane są pobierane automatycznie na komputer użytkownika i QGIS ma dostęp do wszystkich oferowanych atrybutów, co przedstawiono na rys. 7.
Dane z warstwy informacyjnej możemy zapisać w zewnętrznym pliku, korzystając ze standardowej funkcji eksportu, dostępnej przy każdej warstwie informacyjnej QGIS (rys. 8). Zapis danych oferowany jest w różnych formatach, dedykowanych do typu warstwy.
