PRNG jest urzędową, referencyjną bazą danych stanowiącą podstawę dla innych systemów informacji przestrzennej wykorzystujących dane dotyczące nazewnictwa geograficznego. Rejestr PRNG składa się z dwóch części obejmujących:
- Rejestr nazw geograficznych RP zawierający nazwy obiektów geograficznych położonych w całości lub w części na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym na obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej,
- Rejestr nazw geograficznych świata zawierający polskojęzyczne nazwy obiektów geograficznych położonych poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
Podstawę prawną tworzenia, aktualizacji i weryfikacji, udostępniania danych oraz zakresu informacji gromadzonych w bazie danych PRNG stanowi rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 29 stycznia 2021 r. w sprawie państwowego rejestru nazw geograficznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 273).
1. Rejestr nazw geograficznych RP
Rejestr nazw geograficznych RP zawiera dane dotyczące urzędowych, zestandaryzowanych i niestandaryzowanych nazw obiektów geograficznych (nazw miejscowości oraz obiektów fizjograficznych) wraz z ich atrybutami zawierającymi szczegółowe informacje dotyczące samej nazwy oraz opisywanego obiektu.
Aktualizacja rejestru z obszaru Polski prowadzona jest na bieżąco, na podstawie aktów prawnych, danych i dokumentów dotyczących nazewnictwa geograficznego. Weryfikacja urzędowego nazewnictwa odbywa się każdego roku według stanu na dzień 1 stycznia na podstawie przepisów wydanych na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych.
Rejestr nazw geograficznych RP jest prezentowany w serwisie www.geoportal.gov.pl w podziale na warstwy tematyczne (rys. 1).
Rejestr nazw geograficznych RP można przeglądać z wykorzystaniem usługi WMS, która standardowo podłączona jest w serwisie www.geoportal.gov.pl, ale także możemy ją podłączyć w dowolnym oprogramowaniu, które potrafi taki standard wykorzystywać:
Informacje o w/w usłudze można znaleźć w menu głównym serwisu www.geoportal.gov.pl w pozycji „Usługi/Usługi przeglądania WMS i WMTS”, co przedstawiono na rys. 2.
Ilustrację wykorzystania usługi WMS w oprogramowaniu QGIS przedstawiono na rys. 3.
Dane są dostępne bezpłatnie i do dowolnego wykorzystania. Pobieranie danych z serwisu www.geoportal.gov.pl jest możliwe na trzy sposoby.
Dane można pobrać korzystając z drzewka warstw, gdzie w sekcji „Dane do pobrania” widoczna jest warstwa „Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych„. Po włączeniu wymienionej warstwy i po kliknięciu w dowolnym obszarze Polski będą dostępne do pobrania dane dla całego kraju dotyczące osobno miejscowości i obiektów fizjograficznych w formacie GML, SHP oraz XLSX (rys. 4).
Dane można również pobrać poprzez wejście do menu serwis i wybranie pozycji „POBIERANIE DANYCH”, a następnie wskazanie „Pobierz dane z usługi WFS” co umożliwi pobranie danych wektorowych. Kolejnymi czynnościami do wykonania w przypadku usługi WFS jest:
- wybór usługi „Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych” oraz wybór obiektów, które będą pobierane,
- narysowanie prostokąta wskazującego obszar zainteresowania,
- pobranie pliku z danymi (rys. 5).
Pobieranie danych w serwisie www.geoportal.gov.pl realizowane jest przez usługę WMS: https://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/PZGIK/PRNG/WMS/DaneDoPobrania, a konkretnie przez jest funkcję GetFeatureInfo, która w miejscu kliknięcia, jako atrybut udostępnia do pobrania pliki danych. Podłączając przedstawioną usługę do programów obsługujących standard WMS (np. QGIS) można także bezpośrednio w tych programach dokonywać pobierania danych (rys. 6).
Możliwe jest również pobieranie danych w postaci wektorowej z wykorzystaniem usługi WFS (Web Feature Service), gdzie formatem służącym do przekazywania danych jest GML.
Usługa jest dostępna pod adresem: https://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/PZGiK/PRNG/WFS/GeographicalNames.
Na poniższym rysunku przedstawiono, w jaki sposób zdefiniować w QGIS źródło danych z wymienionej usługi WFS, aby w dowolnej chwili móc wygodnie dodawać dane z tej usługi, jako warstwy w dowolnym projekcie QGIS.
W wyniku działań przedstawionych na rys. 7 zostanie zdefiniowane źródło danych bazujące na usłudze WFS, które będzie oferowało do wykorzystania przedstawione na rys. 8 dane z rejestru nazw geograficznych RP.
Jeśli chcemy z przedstawionych danych utworzyć warstwę tematyczna w QGIS wystarczy, że przeciągniemy wybrane dane do legendy projektu.
Podłączone przez usługę WFS dane są pobierane automatycznie na komputer użytkownika i QGIS ma dostęp do wszystkich oferowanych atrybutów, co przedstawiono na rys. 9.
Jeśli chcemy dane z warstwy informacyjnej zapisać w zewnętrznym pliku, wtedy należy skorzystać ze standardowej funkcji eksportu, która jest dostępna przy każdej warstwie informacyjnej QGIS (rys. 10) i oferuje zapis danych w różnych formatach dedykowanych do typu warstwy.
2. Rejestr polskich nazw geograficznych świata
Rejestr polskich nazw geograficznych świata zawiera nazwy zestandaryzowane, uchwalone i zalecane do stosowania przez Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej (KSNG). Wszystkie obiekty (nazwy) gromadzone w bazie danych posiadają odniesienie przestrzenne (współrzędne geograficzne).
Rejestr obejmuje nazwy obiektów geograficznych, dla których zalecane jest stosowanie polskich nazw. W rejestrze uwzględniono nazwy obiektów ze wszystkich kontynentów, a także nazwy obiektów podmorskich. Aktualizacja bazy danych prowadzona jest na bieżąco, na podstawie uchwał KSNG.
Dane rejestru polskich nazw geograficznych świata wraz z atrybutami można przeglądać i wyszukiwać na tle danych przestrzennych poprzez dedykowany portal mapowy https://prng.geoportal.gov.pl.
Rejestr polskich nazw geograficznych świata można przeglądać z wykorzystaniem usługi WMS:
Pobieranie danych dotyczących polskich nazw geograficznych świata jest możliwe również w postaci plików do pobrania w formatach: GML, SHP, XLSX. Pliki można pobrać bezpłatnie do powszechnego wykorzystania poprzez skorowidze publikowane w serwisie www.geoportal.gov.pl w warstwie: Dane do pobrania – Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych.
