Ewidencja gruntów i budynków prowadzona jest przez starostów, co oznacza, że w rezultacie mamy 380 jednostek odpowiedzialnych za prowadzenie tej bazy. Dane EGiB, a w szczególności dane dotyczące działek ewidencyjnych są podstawowymi danymi referencyjnymi dla prezentacji różnych innych obiektów zgromadzonych w bazach danych przestrzennych. Dodatkowo, numer działki w powiązaniu z numerem obrębu jest często przypisywany jako atrybut do wielu obiektów, które są na tej działce położone. Jeśli potrafimy później znaleźć działkę, to jednocześnie potrafimy dotrzeć do obiektów na niej położonych. Istotne jest też, że działki ewidencyjne są drugim po adresach ważnym lokalizatorem przestrzennym obiektów. Dostępność usługi zamiany numeru działki (identyfikatora) na jej lokalizację przestrzenną (geometrię) jest ważną sprawą dla twórców wszelkich systemów związanych z informacją przestrzenną, bo daje im możliwość łatwego zaimplementowania i udostępnienia.
Rozdrobnienie prowadzenia baz ewidencji gruntów i budynków nie oznacza jednak, że na poziomie krajowym musimy być skazani na wynikające z niego trudności. Rozwiązaniem problemu są odpowiednie usługi zbiorcze, które pozwalają na operowanie w obszarze całego kraju.
W drugiej połowie 2018 r. GUGiK zintegrował publikację danych ewidencji gruntów i budynków z powiatów w usługach zbiorczych. W przedsięwzięciu chodziło o zapewnienie powszechnie dostępnych usług sieciowych, które umożliwią wykorzystanie danych ewidencji gruntów i budynków w systemach informatycznych państwa oraz systemach tworzonych przez firmy komercyjne. Przedmiotowe usługi to:
- KIEG – (Krajowa Integracja Ewidencji Gruntów) usługa WMS zapewniająca możliwość wygenerowania mapy ewidencji gruntów i budynków dla dowolnego obszaru kraju.
- ULDK – (Usługa Lokalizacji Działek Katastralnych) usługa do lokalizacji działek ewidencyjnych, która umożliwia lokalizację przestrzenną działki ewidencyjnej wskazanej przez jej identyfikator, nazwę obrębu i numeru działki lub na podstawie współrzędnych X,Y dowolnego punktu leżącego w jej wnętrzu.
Wszystkie szczegóły techniczne związane z usługami znajdują się na stronach internetowych tych usług tj.:
Usługa KIEG jest zbiorczą usługą WMS, która zapewnia możliwość wygenerowania mapy ewidencji gruntów i budynków dla dowolnego obszaru kraju, a jej istotą jest możliwość pobierania informacji z jednego z 380 serwerów powiatowych. Poniżej na schemacie (rys. 1) przedstawiono ideę funkcjonowania usługi KIEG.
Działania przedstawione na powyższym schemacie można opisać następującą sekwencją czynności, jakie są wykonywane przy korzystaniu z usługi KIEG:
- użytkownik operuje tylko jednym adresem zbiorczej usługi WMS (tj.: https://integracja.gugik.gov.pl/cgi-bin/KrajowaIntegracjaEwidencjiGruntow) i nie musi pamiętać adresów poszczególnych usług powiatowych,
- użytkownik usługi zbiorczej wysyła do niej żądanie wygenerowania mapy na przeglądanym terenie, w oczekiwanej przez siebie konfiguracji warstw informacyjnych,
- usługa zbiorcza na podstawie posiadanego rejestru informacji o usługach powiatowych, kieruje zapytania do odpowiednich usług, będących w obszarze zainteresowania użytkownika, które generują obraz danych (mapy) z poszczególnych powiatów,
- po otrzymaniu wszystkich odpowiedzi z powiatów (jednego lub wielu) generowany jest łączny obraz danych dla zapytania (mapa), która jest zwracana użytkownikowi w postaci odpowiedniego pliku graficznego.
Przykładowe zapytanie przy pomocy, którego wygenerowany został obraz widoczny na rys. 2 ma postać:
https://integracja.gugik.gov.pl/cgi-bin/KrajowaIntegracjaEwidencjiGruntow?REQUEST=GetMap&TRANSPARENT=TRUE&FORMAT=image/png&VERSION=1.3.0&LAYERS=obreby,dzialki,numery_dzialek,budynki&STYLES=,,,,,,&BBOX=483561.42,674195.48,483614.86,674312.56&CRS=EPSG:2180&EXCEPTIONS=xml&WIDTH=1770&HEIGHT=808W przypadku, kiedy zapytanie dotyczy obszaru kilku powiatów, dla użytkownika usługi KIEG nie stanowi to żadnego problemy, ponieważ, usługa automatycznie pobierze obrazy ze wszystkich powiatów mieszczących się w oknie zapytania (rys. 3).
Odpowiednie sterowanie parametrami wywołania usługi KIEG daje możliwość uzyskiwania obrazu mapy ewidencyjnej z dowolnego obszaru Polski.
Usługa ULDK to usługa do lokalizacji działek ewidencyjnych. Umożliwia lokalizację przestrzenną dowolnej działki z terenu Polski, na podstawie jej identyfikatora, numeru obrębu i numeru działki lub na podstawie współrzędnych X,Y dowolnego punktu leżącego w jej wnętrzu. Schematy funkcjonowania usługi ULDK w przypadku lokalizacji przez identyfikator i przez współrzędne przedstawiają rys. 4 i 5.
Poszczególne wywołania mają postać:
- https://uldk.gugik.gov.pl/?request=GetParcelById&id=141201_1.0001.1867/2
- https://uldk.gugik.gov.pl/?request=GetParcelByXY&xy=630889.87,497178.59
W wywołaniu usługi można podać identyfikator układu współrzędnych, w którym podawane są współrzędne punktu (domyślnie jest to układ oznaczony jako EPSG:2180, czyli PUWG1992). Domyślnie geometria działki zwracana jest w formacie WKB, który jest implementowany w większości systemów dedykowanych do obsługi danych przestrzennych. Standardowo w wyniku wywołania usługi lokalizacji działki, bez dodatkowych parametrów, otrzymujemy plik wynikowy zawierający 2 linie.
W pierwszej linii wpisywany jest status odpowiedzi, a w drugiej geometria działki zapisana w formacie WKB. Geometria działki jest podawana tylko wtedy, jeśli działka zostanie odnaleziona, czyli status odpowiedzi jest równy zero. W przeciwnym wypadku plik zawiera tylko jedną linię z wpisanym statusem zapytania.
Inaczej mogą wyglądać wyniki dla wyszukiwania na podstawie nazwy obrębu i numeru działki, które nie zawsze jest jednoznaczne i w wyniku wyszukiwania można otrzymać więcej działek ze względu na powtarzające się nazwy obrębów, np. zapytanie o działkę 756 w obrębie Stara Wieś:
https://uldk.gugik.gov.pl/?request=GetParcelByIdOrNr&id=Stara Wieś 756
wygeneruje plik z informacjami o 6 działkach z różnych powiatów:
W przypadku zapytań z nazwą obrębu oprócz wyniku, który może zawierać większą liczbę odpowiedzi trzeba także liczyć się z tym, że czas odpowiedzi może być wydłużony, ponieważ zapytanie musi być obsłużone przez wszystkie powiaty, w których występuje obręb o podanej nazwie. Dla przykładu przy wyszukiwaniu działki „Dąbrowa 12” uzyskujemy w wyniku aż 57 działek spełniających warunki wyszukiwania.
Oprócz podstawowych funkcji usługi ULDK odnoszących się do lokalizacji, usługa posiada funkcje dodatkowe. Jedna z tych funkcji umożliwia tzw. „snapowanie” do najbliższego punktu działki ewidencyjnej. Przykład wywołania podano poniżej, a ilustracje działania przedstawia rys. 8.
https://uldk.gugik.gov.pl/?request=SnapToPoint&xy=482206.91,673473.54&radius=3
W wyniku otrzymujemy plik zawierający 3 linie:
W pierwszej linii jest status odpowiedzi, w drugiej współrzędne punktu w formacie WKB, a w trzeciej rzeczywista odległość zwróconego punktu od punktu, którego współrzędne podano w wywołaniu usługi.
Kolejna funkcja to agregowanie kilku obiektów ewidencyjnych (działek, obrębów czy gmin) do jednej geometrii. Przykład wywołania przedstawiono poniżej, a ilustrację działania przedstawia rys. 9.
Wszystkie szczegóły techniczne związane z korzystaniem z usługi ULDK wraz z opisem wszystkich parametrów wywołania znajdują się na stronie internetowej https://uldk.gugik.gov.pl.
Dane EGiB można przeglądać z wykorzystaniem zbiorczej usługi WMS, która standardowo podłączona jest w serwisie www.geoportal.gov.pl, ale usługę możemy podłączyć także w dowolnym oprogramowaniu, które potrafi taki standard wykorzystać (adres usługi WMS: https://integracja.gugik.gov.pl/cgi-bin/KrajowaIntegracjaEwidencjiGruntow), a efekty działania usługi podłączonej w QGIS przedstawiono na rys. 12.
Podłączona usługa powinna wyświetlać dane EGiB dla dowolnego obszaru Polski według konfiguracji warstw ustawionych przez użytkownika. Najważniejszymi warstwami są warstwy: działki ewidencyjne z powiatów, numery działek, budynki, a na terenach, na których powiaty nie posiadają jeszcze kompletnych danych geometrycznych przydatna jest warstwa „Działki – uzupełnienie z LPIS„. Usługa przewiduje także warstwy konturów klasyfikacyjnych i użytków gruntowych, ale w tej chwili nie wszystkie powiaty takie dane udostępniają.
Do wyszukiwania działek najlepiej zainstalować wtyczkę firmy EnviroSolutions Sp. z o.o., która wykorzystuje usługę ULDK i pozwala na znalezienie dowolnej działki.
Zasadniczo dane EGiB są udostępniane odpłatnie, ale ich pewna część tj. geometria działek ewidencyjnych i budynków wraz z podstawowymi atrybutami są dostępne bezpłatnie, do dowolnego wykorzystania. Pobieranie tych danych jest możliwe z wykorzystaniem usług sieciowych WFS z poszczególnych powiatów, które są usługami służącymi do pobierania danych w postaci wektorowej, na podstawie kryteriów użytkownika, a formatem służącym do przekazywania danych jest GML.
Informację czy dany powiat udostępnia usługę WFS można uzyskać z Ewidencji zbiorów i usług danych przestrzennych dostępnej na stronie www.geoportal.gov.pl w menu „Rejestry„.
Jeśli dany powiat udostępnia usługę pobierania WFS, to możemy jej adres pobrać z wykazu używając klawisza „Pokaż„, który otwiera szczegółowe dane dotyczące zbioru i z którego możemy skopiować adres ewentualnej usługi WFS.
Następnie z takiej usługi należy zdefiniować w QGIS źródło danych i w dowolnej chwili utworzyć z udostępnianych danych warstwę informacyjną w projekcie QGIS.
Usługa po utworzeniu warstwy w projekcie QGIS, generuje obraz działek ewidencyjnych dla przeglądanego obszaru. Jeśli chcemy widoczny na ekranie fragment danych zapisać w postaci pliku, należy skorzystać z opcji eksportu, co zilustrowano poniżej.
W wyniku przedstawionych działań na dysku uzyskujemy plik zgodny z ustawieniami, który jest odpowiednim fragmentem działek ewidencyjnych z powiatu, czyli w taki sposób dokonaliśmy wygodnego pobrania potrzebnych danych z bazy powiatowej, bez składania wniosków i angażowania pracowników starostwa.